پیش‌بینی تراز مالی و جمعیتی صندوق بازنشستگی تأمین اجتماعی با استفاده از مدل شبیه‌سازی خرد پویا

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 گروه اقتصاد نظری، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران ، ایران

2 گروه برنامه‌ریزی و توسعه اقتصادی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

3 گروه برنامه‌ریزی و توسعه اقتصادی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

صندوق تأمین اجتماعی به عنوان بزرگ‌ترین صندوق بازنشستگی ایران، حدوداً نیمی از جمعیت کشور را تحت پوشش دارد و وضعیت جمعیتی و مالی آن، اهمیت فراوانی از نظر اجتماعی، سیاسی و اقتصادی دارد. در این مقاله سعی شده است ساختار جمعیتی و تراز مالی این صندوق طی 100 ساله آینده (از سال 1399 تا سال 1498) مورد بررسی قرار گیرد و ابعاد آن تبیین گردد. برای این منظور یک نمونه یک درصدی از بیمه‌شدگان و مستمری‌بگیران صندوق تأمین اجتماعی انتخاب شده و با استفاده از یک مدل شبیه‌سازی خرد پویا، ساختار جمعیتی و مالی آن پیش‌بینی شده است. نتایج نشان می‌دهد که در فاصله سال‌های 1399 تا 1423 جمعیت مستمری‌بگیران صندوق با سرعت بالایی افزایش خواهد یافت؛ به طوری که تعداد بازنشستگان جدید سالانه از حدود 145 هزار نفر در سال 1399 به بالای 605 هزار نفر در سال 1423 می‌رسد. همچنین در سال 1443 کل جمعیت مستمری‌بگیران با عبور از 18 میلیون پرونده از جمعیت بیمه‌پردازان فزونی می‌گیرد و در نتیجه نسبت پیشتیبانی صندوق به عددی پایین‌تر از 1 می‌رسد. از طرف دیگر نسبت منابع نقدی به مصارف از حدود 82 درصد در سال 1399 به حدود 28 درصد در سال 1423 خواهد رسید و بر این اساس نرخ حق بیمه لازم برای برابری منابع و مصارف صندوق از حدود 20 درصد در سال 1399 به حدود 65 درصد در سال 1423 افزایش می‌یابد. عبور از این بحران مستلزم اتخاذ انواع اصلاحات پارامتریک و ساختاری و افزایش بیمه‌پردازان با تمرکز بر دوره اثرگذاری دو دهه آتی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


اخوان بهبهانی، علی. (1396). بررسی وضعیت سازمان تأمین اجتماعی و ضرورت اصلاحات بنیادی در آن (علل و اقدامات فوری موردنیاز). مرکز پژوهش‌های مجلس، دفتر مطالعات اجتماعی، شماره مسلسل: 15569.
اقبال‌زاده رامین و حسن‌زاده امین، 1395، ساخت جدول تغییر وضعیت بیمه‎شدگان سازمان تامین اجتماعی با استفاده از اطلاعات بیمه‌شدگان، موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی.
اقبال‌زاده رامین و حسن‌زاده امین، 1396، ساخت جدول تغییر وضعیت بیمه‎شدگان سازمان تامین اجتماعی با استفاده از اطلاعات بیمه‌شدگان (گزارش دوم)، موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی.
پورپاک، قاسم. (1370). نقش سرمایه گذاری در خود کفایی صندوقهای بازنشستگی. فصلنامه دانش مدیریت. دوره 15، شماره پیاپی 1183، دی 1370.
روغنی‌زاده، مصطفی. (1384). تحلیل ریاضی بر وضعیت صندوق های بازنشستگی ایران و طراحی سیستم بهینه برای صندوق های یادشده: طراحی سیستم بهینه برای صندوقهای بازنشستگی کشور، صحفی، تهران، ایران.
سازمان تأمین اجتماعی. (1401). سالنامه آماری سال 1400، مرکز فناوری اطلاعات، آمار و محاسبات سازمان تأمین اجتماعی، مدیریت آمار و اطلاعات و محاسبات.
گلاب سمانه، بزازان فاطمه. (1399). بررسی اثرات اصلاحات پارامتریک بر پایداری مالی و رفاه بازنشستگان در سازمان تأمین اجتماعی. رفاه اجتماعی، ۲۰ (۷۶) :۲۶۹-۲۳۷.
محقق زاده, مهرداد, دامن کشیده, مرجان, مومنی وصالیان, هوشنگ, افشاری, مجید, & دقیقی اصلی, علیرضا. (1399). طراحی مدل پایداری مالی در سازمان تامین اجتماعی با تمرکز بر اصلاحات پارامتریک. اقتصاد کاربردی, 10(34 و 35 (پاییز و زمستان 99)), 15-29.
 
Atalay, K., & Barrett, G. (2016). Pension Incentives and the Retirement Decisions of Couples (No. 10013). IZA Discussion Papers.
Aubert, P., Duc, C., & Ducoudré, B. (2013). French retirement reforms and intragenerational equity in retirement duration. De Economist, 161(3), 277-305.
Behaghel, L., & Blau, D. M. (2012). Framing social security reform: Behavioral responses to changes in the full retirement age. American Economic Journal: Economic Policy, 4(4), 41-67.
Cockx, B., Dejemeppe, M., Ghirelli, C., Thuy, Y., & Van, B. (2017). How does higher full retirement age affect careers? Evidence from an increase in the full retirement age in Belgium.
Cseres-Gergely, Z. (2014). What effect does increasing the retirement age have on the employment rate older women? Empirical evidence from retirement age hikes in Hungary during the 2000s (No. 1403). Institute of Economics, Centre for Economic and Regional Studies, Hungarian Academy of Sciences.
Encina, J. (2013). Pension reform in Chile: A difference in difference matching estimation. Estudios de economía, 40(1).
Galasso, V. (2008). The political future of social security in aging societies. MIT press.
Orcutt, G. H. (1957). A new type of socio-economic system. The review of economics and statistics, 116-123.
Sánchez, A. R. (2014). The automatic adjustment of pension expenditures in Spain: an evaluation of the 2013 pension reform (No. 1420). Banco de España.
Spadaro, A. (Ed.). (2007). Microsimulation as a tool for the evaluation of public policies: methods and applications. Fundacion BBVA.
United Nations (2017). World Population Prospects: 2017 Revision, United Nations, Department of Economic and Social Affairs, New York.